BEZKRĘGOWCE
Świat zwierząt bezkręgowych jest bardzo różnorodny. Wciąż wiele gatunków czeka na odkrycie, a z drugiej strony wiele ginie bezpowrotnie. Jest to na pewno świat godny naszej uwagi i warto przyjrzeć się mu bliżej.
W Parku Narodowym „Bory Tucholskie” wiele grup jest jeszcze niedostatecznie poznanych. Co roku uzupełniamy listę o nowe gatunki. Mimo to, już teraz można zaobserwować tu sporo ciekawych i rzadkich gatunków, które zadziwiają nas swoim wyglądem lub trybem życia.
Jedną z lepiej poznanych grup są ważki. To bardzo stara filogenetycznie grupa owadów, ściśle związana ze środowiskiem wodnym. Na obszarze Parku opisano dotąd 54 gatunki, w tym 10 z nich znajduje się pod ochroną np. straszka północna, trzepla zielona, zalotka białoczelna czy iglica mała. W Parku siedliskami o dużej różnorodności gatunkowej ważek są zbiorniki torfowiskowe oraz bardzo ubogie jeziora oligotroficzne.
Bardzo ciekawą grupą są też pszczoły. W PNBT i w jego otulinie stwierdzono ponad 141 gatunków pszczół (Banaszak 2002, Wendzonka 2014). Najbogatsze zgrupowania pszczół stwierdzono na murawach kserotermicznych i wrzosowiskach. To z tych obszarów pochodzi większość wykazanych w Parku gatunków. Obficie kwitnący wrzos stanowi ważne źródło pokarmu dla pszczolinek, trzmieli oraz lepiarek, które są silnie powiązane z tą rośliną. Co ciekawe, większość pszczół jest niepozorna i wręcz niezauważalna przez nas. Są to np. malutkie, czarne smukliki chętnie przysiadające na żółtych kwiatach mniszka czy jastrzębca. Ważnymi siedliskami, różnicującymi jednorodny bór sosnowy, są łąki. Tam również spotkać można sporą grupę tych owadów, wykazano tam 42 gatunki.
Nie sposób nie wspomnieć tu o jednej z najbarwniejszych i najpiękniejszych grup owadów – motylach. Do tej pory stwierdzono występowanie 58 gatunków motyli dziennych, jednak nie wszystkie udało się potwierdzić w trakcie badań w latach 2022-2023. Odnotowano też 256 gatunków motyli nocnych. Biorąc pod uwagę fakt, iż PNBT to w przeważającej części kompleks lasu sosnowego, z dominującym borem świeżym, to liczba ta jest satysfakcjonująca. Z cenniejszych gatunków odnotowano tutaj: Proserpinus Proserpina, Coranarta cordigera, Staurophora Cesia, Celaena haworthii, Zygaeena trifolii.
Pliki do pobrania
-
Wykaz gatunków motyli dziennych i nocnych występujących w PNBT
Pobierzpdf - 493.18 KB
-
Wykaz gatunków pszczół występujących w PNBT
Pobierzpdf - 284.65 KB
-
Wykaz gatunków ważek występujących w PNBT
Pobierzpdf - 239.16 KB
KRĘGOWCE
Fauna Parku Narodowego „Bory Tucholskie” liczy w sumie 252 gatunków kręgowców – w tym: 43 ssaków, 163 ptaków, 5 gadów, 12 płazów i 29 ryb.
SSAKI
Park Narodowy „Bory Tucholskie” z punktu widzenia wymagań środowiskowych ssaków oferuje pozornie słabo zróżnicowane warunki przyrodnicze, bowiem blisko 85% zajmują środowiska leśne, głównie świeże bory sosnowe. W tym leśnym krajobrazie znaczącą rolę dla bogactwa gatunkowego fauny mają zbiorniki i cieki wodne. Poza tymi środowiskami na bogactwo gatunkowe pozytywnie wpływa obecność innych środowisk leśnych: borów bagiennych oraz niewielkie fragmenty lasów liściastych – łęgów i olsów, a także różnego typu tereny otwarte – łąki, pastwiska, wrzosowiska i torfowiska. Spośród dotychczas zinwentaryzowanych ssaków 5 gatunków należy do rzędu owadożernych, 9 do nietoperzy, 2 do zajęczaków, 12 do gryzoni, 10 do drapieżnych i 5 do rzędu parzystokopytnych. Ochroną ścisłą objętych jest 10 z tych gatunków, a częściową 12. Oprócz gatunków pospolitych, jak sarna, dzik, czy jeleń, występują także rzadsze m.in. ryjówka malutka, nocek łydkowłosy, wydra, tchórz a od 2010 r. występuje również wilk.
PTAKI
To, spośród kręgowców, najliczniej reprezentowana w Parku grupa zwierząt. Inwentaryzacja i obserwacje ptaków spotykanych na obszarze PNBT wykazały 163 gatunków lęgowych i przelotnych, z których ochroną ścisłą objętych jest 143 gatunków. Przynajmniej kilka występujących tutaj gatunków należy uznać za szczególnie ważne, zarówno w skali kraju, jak i regionu. Z lęgowych można do nich zaliczyć: gągoła, bielika, błotniaka stawowego, krogulca, kobuza, łabędzia krzykliwego, żurawia, bąka, czajkę, kszyka, samotnika, siniaka, puchacza, włochatkę, lelka oraz dzięcioła czarnego a z przelotnych: orzechówkę, bociana czarnego, gęgawę i świstuna. Jeziora Ostrowite, Płęsno i Skrzynka stwarzają wielu gatunkom dogodne warunki do pierzenia się oraz odpoczynku i żerowania w okresie migracji wiosennych i jesiennych. Szczególnie podczas jesiennych migracji żurawi notuje się ich duże koncentracje (do 2300 osobników) na Jeziorze Ostrowite. Zlotowisko to jest jednym z większych w Polsce.
GADY
To grupa zmiennocieplnych kręgowców. Są jajorodne lub jajożyworodne, młode nie przechodzą więc przeobrażenia (jak u płazów), a po urodzeniu są podobne do rodziców. Ciało gadów pokryte jest twardymi naskórkowymi tworami (łuskami, tarczkami lub rogowymi płytkami). Chronią przed urazami mechanicznymi i zapobiegają utracie wody. Umożliwiło im to opanowanie różnych środowisk, nawet bardzo suchych, pustynnych. Są to zwierzęta mięsożerne, w Polsce nie występują gatunki, które odżywiają się roślinami.
W Parku występuje 5 gatunków gadów, z czego wszystkie są objęte ochroną gatunkową. Są to przedstawiciele rzędu łuskonośne (żmija zygzakowata, zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna). Nie występują na tym obszarze żółwie.
PŁAZY
W Parku Narodowym „Bory Tucholskie” już od wczesnej wiosny daje się słyszeć rechot żab. Stwierdzono ich tutaj 12 gatunków, Wiosenne „śpiewy” to okres żabich godów. Po nim następuje złożenie skrzeku, czyli galaretowatej masy, z której wylęgną się kijanki (postać młodociana żaby, przypominająca swym wyglądem ryby) - żyjące w środowisku wodnym. Niestety podczas wiosennych wędrówek, wiele żab ginie pod kołami pojazdów. Starajmy się im pomagać i nie przyczyniajmy się do bezmyślnego ich niszczenia, gdyż są to niezmiernie pożyteczne płazy. Żywią się bezkręgowcami, a są to często larwy niebezpiecznych owadów.
Żaby to zwierzęta prowadzące ziemno- wodny tryb życia. Ich grecka nazwa „amphibia” w dosłownym tłumaczeniu oznacza: „żyjący w dwóch żywiołach”. Niektóre żaby nigdy nie opuszczają wody. Ich delikatna, wilgotna skóra tylko w tym środowisku może pozostać nieuszkodzona. Ale już ropuchy posiadają skórę suchą z licznymi brodawkami, dzięki temu mogą prawie wyłącznie żyć na lądzie.
RYBY
Jeziora Parku charakteryzują się ichtiofauną typową dla niżowych wód o średniej i małej trofii. W tutejszych wodach stwierdzono obecność 29 gatunków ryb należących do 8 rodzin. Najliczniej reprezentowana jest rodzina karpiowatych, a pozostałe taksony wyższe – przez pojedyncze gatunki. Na uwagę zasługują gatunki chronione: węgorz, koza i różanka. Niezwykle ciekawą grupę ryb stanowią również tak zwane koregonidy, żyjące w czystych i chłodnych jeziorach. Należą do nich sielawa i sieja.
SSAKI
Park Narodowy „Bory Tucholskie” z punktu widzenia wymagań środowiskowych ssaków oferuje pozornie słabo zróżnicowane warunki przyrodnicze, bowiem blisko 85% zajmują środowiska leśne, głównie świeże bory sosnowe. W tym leśnym krajobrazie znaczącą rolę dla bogactwa gatunkowego fauny mają zbiorniki i cieki wodne. Poza tymi środowiskami na bogactwo gatunkowe pozytywnie wpływa obecność innych środowisk leśnych: borów bagiennych oraz niewielkie fragmenty lasów liściastych – łęgów i olsów, a także różnego typu tereny otwarte – łąki, pastwiska, wrzosowiska i torfowiska. Spośród dotychczas zinwentaryzowanych ssaków 5 gatunków należy do rzędu owadożernych, 9 do nietoperzy, 2 do zajęczaków, 12 do gryzoni, 10 do drapieżnych i 5 do rzędu parzystokopytnych. Ochroną ścisłą objętych jest 10 z tych gatunków, a częściową 12. Oprócz gatunków pospolitych, jak sarna, dzik, czy jeleń, występują także rzadsze m.in. ryjówka malutka, nocek łydkowłosy, wydra, tchórz a od 2010 r. występuje również wilk.
PTAKI
To, spośród kręgowców, najliczniej reprezentowana w Parku grupa zwierząt. Inwentaryzacja i obserwacje ptaków spotykanych na obszarze PNBT wykazały 163 gatunków lęgowych i przelotnych, z których ochroną ścisłą objętych jest 143 gatunków. Przynajmniej kilka występujących tutaj gatunków należy uznać za szczególnie ważne, zarówno w skali kraju, jak i regionu. Z lęgowych można do nich zaliczyć: gągoła, bielika, błotniaka stawowego, krogulca, kobuza, łabędzia krzykliwego, żurawia, bąka, czajkę, kszyka, samotnika, siniaka, puchacza, włochatkę, lelka oraz dzięcioła czarnego a z przelotnych: orzechówkę, bociana czarnego, gęgawę i świstuna. Jeziora Ostrowite, Płęsno i Skrzynka stwarzają wielu gatunkom dogodne warunki do pierzenia się oraz odpoczynku i żerowania w okresie migracji wiosennych i jesiennych. Szczególnie podczas jesiennych migracji żurawi notuje się ich duże koncentracje (do 2300 osobników) na Jeziorze Ostrowite. Zlotowisko to jest jednym z większych w Polsce.
GADY
To grupa zmiennocieplnych kręgowców. Są jajorodne lub jajożyworodne, młode nie przechodzą więc przeobrażenia (jak u płazów), a po urodzeniu są podobne do rodziców. Ciało gadów pokryte jest twardymi naskórkowymi tworami (łuskami, tarczkami lub rogowymi płytkami). Chronią przed urazami mechanicznymi i zapobiegają utracie wody. Umożliwiło im to opanowanie różnych środowisk, nawet bardzo suchych, pustynnych. Są to zwierzęta mięsożerne, w Polsce nie występują gatunki, które odżywiają się roślinami.
W Parku występuje 5 gatunków gadów, z czego wszystkie są objęte ochroną gatunkową. Są to przedstawiciele rzędu łuskonośne (żmija zygzakowata, zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna). Nie występują na tym obszarze żółwie.
PŁAZY
W Parku Narodowym „Bory Tucholskie” już od wczesnej wiosny daje się słyszeć rechot żab. Stwierdzono ich tutaj 12 gatunków, Wiosenne „śpiewy” to okres żabich godów. Po nim następuje złożenie skrzeku, czyli galaretowatej masy, z której wylęgną się kijanki (postać młodociana żaby, przypominająca swym wyglądem ryby) - żyjące w środowisku wodnym. Niestety podczas wiosennych wędrówek, wiele żab ginie pod kołami pojazdów. Starajmy się im pomagać i nie przyczyniajmy się do bezmyślnego ich niszczenia, gdyż są to niezmiernie pożyteczne płazy. Żywią się bezkręgowcami, a są to często larwy niebezpiecznych owadów.
Żaby to zwierzęta prowadzące ziemno- wodny tryb życia. Ich grecka nazwa „amphibia” w dosłownym tłumaczeniu oznacza: „żyjący w dwóch żywiołach”. Niektóre żaby nigdy nie opuszczają wody. Ich delikatna, wilgotna skóra tylko w tym środowisku może pozostać nieuszkodzona. Ale już ropuchy posiadają skórę suchą z licznymi brodawkami, dzięki temu mogą prawie wyłącznie żyć na lądzie.
RYBY
Jeziora Parku charakteryzują się ichtiofauną typową dla niżowych wód o średniej i małej trofii. W tutejszych wodach stwierdzono obecność 29 gatunków ryb należących do 8 rodzin. Najliczniej reprezentowana jest rodzina karpiowatych, a pozostałe taksony wyższe – przez pojedyncze gatunki. Na uwagę zasługują gatunki chronione: węgorz, koza i różanka. Niezwykle ciekawą grupę ryb stanowią również tak zwane koregonidy, żyjące w czystych i chłodnych jeziorach. Należą do nich sielawa i sieja.